Tại Hội chợ Đặc sản vùng miền Việt Nam và Triển lãm OVOP 2018 tổ chức ở Hà Nội, ngoài những sản vật trên địa bàn Hà Nội như: Cốm làng Vòng, bánh cốm, giò chả Ước Lễ, nem Phùng, mứt hạt sen trần, kẹo lạc Sơn Tây, chè lam Thạch Thất, Bánh cuốn Thanh Trì… khách hàng còn được tham quan, mua sắm đặc sản chè, café… đặc biệt là tỏi Lý Sơn.

Tỏi Lý Sơn còn được gọi với những tên đặc biệt như: Tỏi “cô đơn”, tỏi “mồ côi”… được trồng trên cát ở đảo Lý Sơn. Theo chị Thu Hà – ở đảo Lý Sơn, loại tỏi này hoàn toàn không trồng trên đất liền. Sau khi thu hoạch tỏi Lý Sơn, người dân đẩy cát xuống đảo, khi vụ mới lại thuê người hút cát lên và tiếp tục trồng.

Tỏi cô đơn Lý Sơn và tỏi cô đơn Trung Quốc. Ảnh minh họa

Tỏi cô đơn Lý Sơn chính gốc

Tỏi Lý Sơn có công dụng tốt cho người dùng, từ gia vị trong mọi bữa ăn đến “thần dược” hỗ trợ chữa nhiều bệnh như: viêm mũi, viêm xoang… Chính những tác dụng tuyệt vời này, trên thị trường xuất hiện những loại tỏi rởm, nhái thương hiệu tỏi Lý Sơn.

Theo chị Hạnh, nếu người tiêu dùng không có kiến thức về tỏi Lý Sơn sẽ dễ bị đánh lừa. Đặc điểm nhận diện dễ nhất của tỏi “cô đơn” là phần vỏ tỏi có màu trắng, mỏng. Còn tỏi không phải Lý Sơn sẽ có tía tím. Về kích cỡ, tỏi Lý Sơn nhỏ, chỉ bằng ngón tay chỏ. Bộ rễ tỏi “cô đơn” nhiều và chiếm diện tích lớn; cọng rễ có màu đen hoặc vàng đậm, to và dai. Khi nếm thử tỏi Lý Sơn sẽ có mùi rất đặc trưng và dai dẳng, để lại hậu vị. Hơn nữa, tỏi Lý Sơn khi ăn có vị ngọt nhẹ, ít cay nhưng đậm đà, đặc biệt không để lại mùi hôi như những loại tỏi thông thường.

Tỏi cô đơn Lý Sơn có giá thành cao. Ảnh: T.N

Trên đảo Lý Sơn, tỏi cũng có loại tỏi một nhánh và nhiều nhánh. Loại một nhánh có giá bán là 1.300.000 đồng/kg; loại nhiều nhánh có giá 200.000 đồng/kg. Với công dụng đặc biệt, tỏi một nhánh được lựa chọn làm tỏi đen – vị thuốc hữu hiệu chữa nhiều bệnh. “Tuy nhiên, do giá tỏi đen đắt nên chỉ những người biết công dụng của tỏi đen mới mua dùng và ngược lại”, chị Hà nói.

Thực tế, tâm lý ưa đồ chất lượng nhưng giá “mềm” đã khiến không ít khách hàng mua phải hàng hóa rởm, trong đó có tỏi đen. Mới đây, tại TP.HCM xuất hiện rất nhiều tỏi mang “mác” tỏi Lý Sơn, tỏi “cô đơn” với giá bán 100.000 đồng. Những loại tỏi này có xuất xứ nguồn gốc không rõ ràng. Tuy nhiên, do người tiêu dùng không có kinh nghiệm phân biệt đâu là tỏi của Đảo Lý Sơn đâu là tỏi Trung Quốc… nên vô tư mua sắm.

Theo Bác sĩ Nguyễn Thùy Linh, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, trên thị trường Việt Nam, 80% là tỏi Trung Quốc. Loại tỏi này tép to, vỏ màu trắng vàng, vị hăng mà không thơm và được khử trùng bằng methyl bromide trước khi xuất khẩu. Đây là chất diệt sâu bọ rất độc hại với con người. Nó có thể hủy hoại hệ hô hấp và cơ quan thần kinh trung ương, thậm chí gây tử vong.

Người dùng cần phải phân biệt rõ ràng giữa tỏi Trung Quốc và tỏi Lý Sơn của Việt Nam. Ảnh minh họa

Tỏi Lý Sơn. loại tỏi nhiều tép

Bác sĩ Linh khuyến cáo, để phân biệt tỏi ta và tỏi Trung Quốc, cần dựa vào màu sắc, mùi vị, hình dáng và giá thành. Tỏi Trung Quốc thường to, vỏ màu trắng hơi ngả vàng và dễ bóc. Các tép tỏi Trung Quốc hơi xòe ra, không chụm lại hoàn toàn và ít tép hơn. Trong khi đó, tỏi ta kích cỡ chỉ bằng 1/3 tỏi Trung Quốc, màu trắng tím, tép không đều và khó bóc vỏ. Ngoài ra, tỏi ta thường có dây, còn tỏi Trung Quốc cắt bỏ toàn bộ cuống hoặc để cuống rất ngắn.

Để người tiêu dùng lựa chọn được loại tỏi tốt, bà Hà khuyến cáo không nên mua tỏi Trung Quốc – loại củ to, xuất hiện tía tím trên vỏ. Nếu không có điều kiện mua tỏi Lý Sơn, người dân nên mua tỏi Việt Nam được trồng ở các vùng Mộc Châu, Sơn La…